TIỀN TIỂU ĐƯỜNG CÓ NGUY HIỂM KHÔNG? NHỮNG HẬU QUẢ BẠN KHÔNG NGỜ TỚI!

Dù tiền tiểu đường chưa phải là bệnh lý nghiêm trọng, nhưng theo nghiên cứu, có đến 70% người mắc tiền tiểu đường sẽ tiến triển thành tiểu đường type 2 trong vòng 5 – 10 năm nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời. Đáng lo ngại hơn, ngay cả khi chưa chuyển thành tiểu đường, tình trạng này vẫn có thể gây ra nhiều tổn thương âm thầm đến tim mạch, thận, thần kinh và mắt. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tiền tiểu đường, những hậu quả có thể xảy ra và cách phòng ngừa hiệu quả.

1. Tiền tiểu đường là gì? Vì sao cần quan tâm?

Tiền tiểu đường là giai đoạn chuyển tiếp giữa mức đường huyết bình thường và bệnh tiểu đường type 2. Đây là tình trạng khi cơ thể bắt đầu có dấu hiệu kháng insulin hoặc không thể kiểm soát đường huyết hiệu quả, nhưng chưa đạt đến ngưỡng để được chẩn đoán là tiểu đường.

Tiền tiểu đường xảy ra khi mức đường huyết trong cơ thể cao hơn bình thường nhưng chưa đủ để được chẩn đoán là tiểu đường type 2. Điều này thường là kết quả của tình trạng kháng insulin – khi tế bào không còn phản ứng tốt với hormone insulin, khiến đường không được đưa vào tế bào để sử dụng mà tiếp tục lưu thông trong máu.

Điểm nguy hiểm của tiền tiểu đường là nó thường không có triệu chứng rõ rệt. Rất nhiều người chỉ phát hiện mình mắc tiền tiểu đường khi đi kiểm tra sức khỏe định kỳ. Tuy nhiên, dù không có dấu hiệu rõ ràng, đường huyết tăng cao trong thời gian dài vẫn có thể gây tổn thương hệ tim mạch, thần kinh và nhiều cơ quan khác.

Theo Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), có khoảng 1/3 người trưởng thành trên thế giới bị tiền tiểu đường nhưng hầu hết không biết mình mắc bệnh. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc nhận biết và phòng ngừa sớm.

2. Chỉ số đường huyết tiền tiểu đường là bao nhiêu?

2.1 Các xét nghiệm để chẩn đoán tiền tiểu đường

Bác sĩ thường sử dụng các xét nghiệm sau để xác định xem một người có bị tiền tiểu đường hay không:

• Xét nghiệm đường huyết lúc đói: Nếu chỉ số đường huyết từ 100 – 125 mg/dL (5.6 – 6.9 mmol/L), bạn đang ở giai đoạn tiền tiểu đường.
• Xét nghiệm HbA1c: Đây là xét nghiệm phản ánh mức đường huyết trung bình trong 2 – 3 tháng gần nhất. Nếu HbA1c nằm trong khoảng 5,7% – 6,4%, bạn đã mắc tiền tiểu đường.
• Nghiệm pháp dung nạp glucose (OGTT): Sau khi uống 75g glucose, nếu chỉ số đường huyết sau 2 giờ từ 140 – 199 mg/dL (7.8 – 11.0 mmol/L), bạn thuộc nhóm tiền tiểu đường.

2.2 Tiền tiểu đường có thể phát triển thành tiểu đường type 2 trong bao lâu?

Tiền tiểu đường có thể kéo dài trong nhiều năm mà không có triệu chứng cụ thể. Tuy nhiên, nếu không có biện pháp can thiệp, có đến 70% trường hợp sẽ tiến triển thành tiểu đường type 2 trong vòng 5 – 10 năm.

Mặc dù vậy, tiền tiểu đường vẫn có thể được kiểm soát và thậm chí đảo ngược nếu bạn thay đổi lối sống kịp thời, bao gồm chế độ ăn uống lành mạnh, tập luyện thể dục thường xuyên và duy trì cân nặng hợp lý.

Xem thêm: Biến chứng tim mạch – đái tháo đường: Hiểm họa thật sự chứ không phải tăng đường huyết?

3. Tiền tiểu đường có thể dẫn đến những hậu quả nào?

3.1 Tại sao tiền tiểu đường lại nguy hiểm?

Tiền tiểu đường không chỉ là một dấu hiệu cảnh báo mà nó đã có thể gây ra những tổn thương âm thầm trong cơ thể. Nếu đường huyết tiếp tục ở mức cao mà không được kiểm soát, tình trạng này có thể ảnh hưởng đến nhiều cơ quan như tim, thận, mắt và hệ thần kinh.

Dưới đây là một số biến chứng nguy hiểm mà tiền tiểu đường có thể gây ra nếu không được kiểm soát kịp thời.

3.2 Hậu quả nghiêm trọng của tiền tiểu đường

Tăng nguy cơ mắc tiểu đường type 2

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), 70% người bị tiền tiểu đường sẽ tiến triển thành tiểu đường type 2 nếu không có biện pháp phòng ngừa. Khi đã mắc tiểu đường type 2, việc kiểm soát đường huyết trở nên khó khăn hơn và người bệnh phải đối mặt với nguy cơ biến chứng cao hơn.

Biến chứng tim mạch và đột quỵ

Tiền tiểu đường có thể gây tổn thương thành mạch máu, làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), người bị tiền tiểu đường có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn 50% so với người bình thường.

Ảnh hưởng đến thận – suy thận sớm

Tiền tiểu đường có thể gây tổn thương cầu thận ngay cả khi chưa chuyển sang giai đoạn tiểu đường type 2. Theo nghiên cứu, 30% bệnh nhân bị tiền tiểu đường có dấu hiệu suy giảm chức năng thận.

Biến chứng thần kinh – mất cảm giác, tê bì

Đường huyết cao trong thời gian dài có thể làm tổn thương hệ thần kinh ngoại biên, gây tê bì, nóng rát ở bàn chân, bàn tay. Đây là dấu hiệu đầu tiên của bệnh thần kinh tiểu đường, nếu không kiểm soát tốt có thể dẫn đến loét chân, hoại tử và thậm chí phải cắt cụt chi.

Nguy cơ mắc Alzheimer và suy giảm trí nhớ

Tiền tiểu đường có thể ảnh hưởng đến chức năng não bộ, làm tăng nguy cơ mắc Alzheimer và suy giảm trí nhớ. Nghiên cứu cho thấy, người có đường huyết cao có nguy cơ mắc bệnh Alzheimer cao hơn 60% so với người bình thường.

Xem thêm: Vì Sao Đái Tháo Đường Tiểu Đường Chưa Thể Chữa Khỏi?

4. Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc tiền tiểu đường

Tiền tiểu đường không phải là một tình trạng xuất hiện ngẫu nhiên, mà có những yếu tố nguy cơ cụ thể. Một số người có khả năng mắc tiền tiểu đường cao hơn những người khác, đặc biệt là khi họ thuộc nhóm đối tượng dưới đây.

4.1 Thừa cân, béo phì – Yếu tố nguy cơ hàng đầu

Béo phì, đặc biệt là béo bụng, được xem là nguyên nhân hàng đầu gây ra tiền tiểu đường và tiểu đường type 2. Khi cơ thể tích tụ quá nhiều mỡ, đặc biệt là mỡ nội tạng, quá trình chuyển hóa insulin bị cản trở, khiến insulin hoạt động kém hiệu quả và làm tăng lượng đường trong máu.

Theo thống kê từ Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), khoảng 85% người mắc tiền tiểu đường có liên quan đến béo phì hoặc thừa cân. Việc kiểm soát cân nặng thông qua chế độ ăn uống và tập luyện khoa học là yếu tố quan trọng giúp ngăn chặn nguy cơ tiến triển thành tiểu đường type 2.

4.2 Lối sống ít vận động – Thói quen gián tiếp làm tăng đường huyết

Lười vận động là một trong những nguyên nhân gián tiếp khiến nguy cơ mắc tiền tiểu đường tăng cao. Khi cơ thể ít vận động, glucose không được sử dụng làm năng lượng mà tích tụ trong máu, làm tăng đường huyết. Đồng thời, thói quen này còn khiến cơ thể giảm độ nhạy insulin, dẫn đến tình trạng kháng insulin – yếu tố chính gây tiền tiểu đường.

Những người làm việc văn phòng, ít di chuyển, ngồi lâu một chỗ có nguy cơ cao mắc tiền tiểu đường hơn so với những người thường xuyên vận động. Để giảm nguy cơ mắc bệnh, hãy cố gắng duy trì thói quen vận động ít nhất 150 phút/tuần với các bài tập như đi bộ, đạp xe, yoga hoặc bơi lội.

4.3 Chế độ ăn nhiều tinh bột, đường và chất béo bão hòa

Chế độ ăn uống không lành mạnh là nguyên nhân trực tiếp làm tăng nguy cơ tiền tiểu đường. Khi cơ thể nạp quá nhiều tinh bột nhanh (như cơm trắng, bánh mì trắng), đường tinh luyện và các loại thực phẩm chế biến sẵn, mức đường huyết sẽ tăng nhanh chóng. Điều này khiến tuyến tụy phải hoạt động nhiều hơn để sản xuất insulin, lâu dần dẫn đến tình trạng suy giảm chức năng insulin và tăng nguy cơ kháng insulin.

Một số thực phẩm cần hạn chế để phòng tránh tiền tiểu đường bao gồm:

• Đồ ăn chứa nhiều đường tinh luyện như bánh kẹo, nước ngọt có gas.
• Thực phẩm chế biến sẵn như đồ chiên rán, thực phẩm nhiều dầu mỡ.
• Ngũ cốc tinh chế như bánh mì trắng, cơm trắng, mì gói.
• Đồ ăn nhanh như gà rán, khoai tây chiên.

Thay vào đó, bạn nên ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, ngũ cốc nguyên cám và protein từ thực vật để duy trì đường huyết ổn định.

4.4 Di truyền và tiền sử gia đình

Yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng trong nguy cơ mắc tiền tiểu đường. Nếu trong gia đình có người thân mắc tiểu đường type 2, bạn có nguy cơ cao hơn bị rối loạn chuyển hóa đường huyết. Nguyên nhân là do sự di truyền về cách cơ thể sản xuất và sử dụng insulin.

Ngoài ra, một số nhóm đối tượng khác cũng có nguy cơ mắc tiền tiểu đường cao hơn, bao gồm:

• Người trên 40 tuổi – do quá trình lão hóa làm suy giảm chức năng của insulin.
• Phụ nữ từng bị tiểu đường thai kỳ – có nguy cơ cao bị rối loạn đường huyết sau sinh.
• Người mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) – có liên quan đến tình trạng kháng insulin.

5. Các triệu chứng thường gặp khi bị tiền tiểu đường

Tiền tiểu đường thường không có triệu chứng rõ ràng, khiến nhiều người chỉ phát hiện bệnh khi đi khám sức khỏe hoặc khi bệnh đã tiến triển thành tiểu đường type 2. Tuy nhiên, có một số dấu hiệu cảnh báo mà bạn không nên bỏ qua.

5.1 Cảm giác thèm ăn và đói thường xuyên hơn

Những người bị tiền tiểu đường thường có cảm giác đói nhanh và thèm đồ ngọt nhiều hơn bình thường. Nguyên nhân là do cơ thể gặp khó khăn trong việc sử dụng insulin để đưa glucose vào tế bào, dẫn đến tình trạng thiếu hụt năng lượng và kích thích cơn đói liên tục.

Nếu bạn thường xuyên thèm đồ ngọt hoặc cảm thấy đói ngay cả sau khi ăn, hãy cân nhắc kiểm tra đường huyết để phát hiện sớm nguy cơ tiền tiểu đường.

5.2 Mệt mỏi, thiếu năng lượng dù không làm việc nặng

Tiền tiểu đường có thể khiến cơ thể luôn trong trạng thái mệt mỏi, uể oải dù không hoạt động quá sức. Điều này là do glucose không được sử dụng hiệu quả để tạo năng lượng, dẫn đến tình trạng thiếu hụt năng lượng kéo dài.

Những người bị tiền tiểu đường thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, giảm khả năng tập trung, dễ cáu gắt và không có động lực làm việc.

5.3 Da sạm, xuất hiện vùng da sẫm màu (Acanthosis Nigricans)

Một dấu hiệu điển hình của tiền tiểu đường là sự xuất hiện của các vùng da sẫm màu ở cổ, nách hoặc khuỷu tay. Đây là phản ứng của cơ thể với insulin dư thừa và là dấu hiệu cảnh báo rõ ràng về tình trạng kháng insulin.

Nếu bạn nhận thấy những thay đổi bất thường trên da, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để kiểm tra sớm nguy cơ tiền tiểu đường.

6.Phòng bệnh quan trọng hơn chữa bệnh: Những cách kiểm soát tiền tiểu đường hiệu quả

Tiền tiểu đường có thể được kiểm soát và thậm chí đảo ngược nếu bạn thay đổi lối sống đúng cách. Dưới đây là những biện pháp giúp duy trì đường huyết ổn định và ngăn ngừa bệnh tiến triển thành tiểu đường type 2.

6.1 Điều chỉnh chế độ ăn uống – Giảm tinh bột, tăng chất xơ

• Hạn chế tinh bột nhanh như cơm trắng, bánh mì trắng, mì gói.
• Bổ sung thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, các loại đậu, ngũ cốc nguyên cám.
• Ăn nhiều protein lành mạnh từ thịt nạc, cá, trứng, sữa không đường.
• Hạn chế đường tinh luyện, nước ngọt, đồ ăn chế biến sẵn.

6.2 Duy trì cân nặng hợp lý – Giảm từ 5 – 10% trọng lượng cơ thể

• Nghiên cứu cho thấy giảm 5 – 10% cân nặng có thể giúp giảm nguy cơ tiến triển thành tiểu đường type 2 tới 58%.
• Chỉ số BMI lý tưởng nên dưới 23 đối với người châu Á.
• Giảm cân lành mạnh bằng cách kết hợp chế độ ăn uống hợp lý và tập luyện thường xuyên.

6.3 Tập luyện thể dục ít nhất 150 phút/tuần

• Đi bộ nhanh, chạy bộ, bơi lội giúp cải thiện insulin và giảm đường huyết.
• Tập luyện kháng lực như nâng tạ hoặc yoga giúp tăng cường cơ bắp và đốt cháy đường huyết hiệu quả hơn.
• Tránh ngồi lâu một chỗ, nên vận động nhẹ nhàng sau mỗi 30 phút làm việc.

6.4 Kiểm tra đường huyết định kỳ để phát hiện sớm

• Nếu thuộc nhóm nguy cơ cao, nên kiểm tra đường huyết 6 tháng/lần.
• Nếu đã bị tiền tiểu đường, cần kiểm tra 3 tháng/lần để theo dõi diễn biến bệnh.
• Các xét nghiệm cần thực hiện bao gồm:
  • Xét nghiệm đường huyết lúc đói.
  • Nghiệm pháp dung nạp glucose.
  • Xét nghiệm HbA1c để đánh giá mức đường huyết trung bình trong 2 – 3 tháng gần nhất.

Xem thêm: ĂN UỐNG ĐÚNG CÁCH NHƯNG VẪN THOẢI MÁI: CHẾ ĐỘ ĂN CHO NGƯỜI TIỂU ĐƯỜNG KHÔNG CÒN NHÀM CHÁN

Kết luận

Tiền tiểu đường không phải là tình trạng vô hại mà là dấu hiệu cảnh báo sớm của tiểu đường type 2 và nhiều biến chứng nguy hiểm. Tuy nhiên, đây cũng là giai đoạn mà bạn vẫn có thể kiểm soát và thậm chí đảo ngược bệnh bằng cách điều chỉnh lối sống khoa học.

Hãy chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ, duy trì cân nặng hợp lý, ăn uống lành mạnh và tập luyện thể dục thường xuyên để bảo vệ sức khỏe lâu dài. Đừng đợi đến khi bệnh tiến triển thành tiểu đường type 2 mới bắt đầu lo lắng!