Tê bì, ngứa râm ran, kiến bò: Đừng bỏ qua 5 dấu hiệu bệnh lý thần kinh – biến chứng tiểu đường

Rất nhiều người bệnh tiểu đường chỉ lo đường huyết tăng cao, mà không hề để ý đến những cảm giác tê bì, rát nhẹ, hoặc mất cảm giác khi chạm vào đồ nóng – lạnh. Đáng tiếc là chính sự chủ quan ấy khiến nhiều ca bệnh lý thần kinh – biến chứng tiểu đường tiến triển đến giai đoạn muộn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống và khả năng vận động.

Khi cơ thể lên tiếng bằng những cảm giác rất nhẹ

Ngứa ran đầu ngón tay, cảm giác như có kiến bò trên chân, hoặc những cơn tê bì thoáng qua… thường bị bỏ qua như “chuyện nhỏ”. Nhưng với người sống chung với tiểu đường, đó có thể là tiếng chuông cảnh báo đầu tiên của bệnh lý thần kinh – biến chứng tiểu đường.

Không ồn ào, không đau dữ dội, bệnh lý thần kinh – biến chứng tiểu đường bắt đầu từ những thay đổi rất âm thầm. Và một khi đã xuất hiện, tiến trình tổn thương sẽ không dừng lại nếu không được kiểm soát kịp thời.

Bệnh lý thần kinh – Biến chứng tiểu đường bắt đầu từ đâu?

Tình trạng đường huyết cao kéo dài làm tổn thương các mạch máu nuôi dưỡng hệ thần kinh. Khi các dây thần kinh không được cung cấp đủ oxy và dưỡng chất, chúng sẽ dần bị thoái hóa. Đó chính là nền tảng hình thành bệnh lý thần kinh – biến chứng tiểu đường.

Thường gặp nhất là tổn thương ở các dây thần kinh ngoại biên, đặc biệt là ở bàn chân – nơi xa tim nhất. Nhưng các dây thần kinh vận động, cảm giác và tự chủ cũng đều có thể bị ảnh hưởng.

Xem thêm: “Huyết áp – Biến chứng tiểu đường”: Kẻ thù thầm lặng không gây đau, nhưng gây tổn thương từng ngày

Tê bì, kiến bò, mất cảm giác: 5 dấu hiệu đầu tiên bạn cần nhận diện

Không phải lúc nào bệnh lý thần kinh – biến chứng tiểu đường cũng bắt đầu bằng đau nhức. Thay vào đó, nó đến nhẹ nhàng với các triệu chứng sau:

Bệnh lý thần kinh – biến chứng tiểu đường không phải lúc nào cũng khởi phát bằng những triệu chứng rõ ràng. Ngược lại, nó thường bắt đầu bằng những cảm giác rất “mơ hồ” – đủ để khiến người bệnh chủ quan, nhưng lại âm thầm phá hủy dần dần hệ thống dây thần kinh.

Dưới đây là 5 dấu hiệu sớm mà bạn tuyệt đối không nên bỏ qua:

1. Cảm giác tê râm ran hoặc châm chích nhẹ ở bàn chân, đặc biệt vào ban đêm

Đây là triệu chứng phổ biến nhất và cũng dễ bị bỏ qua nhất. Người bệnh thường mô tả như bị “kim đâm”, tê cứng hoặc cảm giác “bị bó chặt”, đặc biệt rõ vào ban đêm khi nằm nghỉ. Nhiều người nghĩ rằng mình “ngủ sai tư thế” hoặc “thiếu máu lên chân”, nên không mấy để tâm. Tuy nhiên, nếu bạn bị tiểu đường và những triệu chứng này lặp lại thường xuyên – thì khả năng cao đây chính là bệnh lý thần kinh – biến chứng tiểu đường đang bắt đầu hình thành.

2. Cảm giác như có kiến bò hoặc ngứa râm ran dưới da

Hiện tượng này xảy ra khi các dây thần kinh cảm giác bắt đầu rối loạn – gửi đi những tín hiệu “ảo” về cảm giác dù không có tác nhân nào chạm vào. Bạn có thể cảm thấy “nhột nhột”, “rụng rợn”, hoặc ngứa như côn trùng bò trên da, dù nhìn không thấy gì cả.

Triệu chứng này thường xuất hiện ở vùng mu bàn chân, ngón chân hoặc cổ chân. Nó có thể thoáng qua, nhưng nếu kéo dài và lặp lại, đây là dấu hiệu điển hình của tổn thương thần kinh cảm giác.

3. Mất cảm giác với nhiệt độ nóng – lạnh, hoặc đau đớn

Đây là giai đoạn đáng lo ngại hơn: khi dây thần kinh bị tổn thương nặng, khả năng cảm nhận đau hoặc nhiệt độ sẽ giảm sút hoặc biến mất hoàn toàn.

Nhiều bệnh nhân không nhận ra khi chân bị phỏng do nước nóng, hoặc không cảm thấy đau khi dẫm phải vật sắc nhọn. Hậu quả là vết thương nhỏ không được phát hiện – dẫn tới nhiễm trùng, hoại tử và loét bàn chân. Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến nguy cơ cắt cụt chi ở bệnh nhân tiểu đường.

4. Yếu cơ, đi lại khó khăn, cảm giác chân không “thật”

Ngoài cảm giác, các dây thần kinh vận động cũng có thể bị ảnh hưởng. Người bệnh có thể cảm thấy tay chân yếu đi, khó điều khiển chuyển động một cách chính xác. Việc đi lại trở nên khó khăn, đôi khi có cảm giác bàn chân không “thuộc về mình”, rất dễ vấp ngã hoặc mất thăng bằng.

Ở một số người, triệu chứng này lan rộng dần từ chân đến tay, ảnh hưởng cả đến khả năng viết chữ, cầm nắm.

5. Rối loạn tiêu hóa, đổ mồ hôi bất thường, chóng mặt khi thay đổi tư thế

Đây là biểu hiện của tổn thương các dây thần kinh tự chủ – những dây thần kinh điều khiển các chức năng không ý thức như nhịp tim, tiêu hóa, đổ mồ hôi…

Người bệnh có thể bị:

• Táo bón xen kẽ tiêu chảy, ăn không tiêu dù vẫn ăn uống điều độ.

• Đổ mồ hôi ban đêm hoặc khi nghỉ ngơi, không liên quan đến vận động.

• Chóng mặt, choáng váng khi đứng lên đột ngột, dấu hiệu của tụt huyết áp tư thế – rất nguy hiểm nếu không được xử lý kịp.

Những dấu hiệu này thường bị nhầm với các vấn đề tiêu hóa hoặc tim mạch, dẫn đến sai lầm trong điều trị nếu không được chẩn đoán đúng nguyên nhân gốc là bệnh lý thần kinh – biến chứng tiểu đường.

Vì sao không thể chủ quan với bệnh lý thần kinh?

Vì không điều trị sớm, tổn thương thần kinh sẽ trở nên vĩnh viễn. Hậu quả không chỉ là mất cảm giác, mà còn là:

• Loét chân không lành → phải cắt cụt chi.

• Tổn thương bàng quang → bí tiểu, nhiễm trùng.

• Suy nhược → mất độc lập sinh hoạt.

Đó là lý do bệnh lý thần kinh – biến chứng tiểu đường được xem là một trong những biến chứng nguy hiểm nhất, cần phát hiện và can thiệp từ giai đoạn sớm nhất.

Làm sao để phát hiện sớm bệnh lý thần kinh – biến chứng tiểu đường?

Đừng chờ đến khi có tổn thương rõ ràng. Hãy kiểm tra định kỳ:

• Thăm khám cảm giác bàn chân: dùng kim nhỏ, gõ âm thanh, kiểm tra nhiệt độ.

• Đo dẫn truyền thần kinh: phát hiện sớm rối loạn tín hiệu.

• Khám chuyên khoa thần kinh – nội tiết: để đánh giá tổng quát.

Đây là cách duy nhất giúp bạn xác định nguy cơ bệnh lý thần kinh – biến chứng tiểu đường trước khi nó “gõ cửa”.

Xem thêm: Cholesterol – Biến chứng tiểu đường khiến thuốc hạ đường huyết mất tác dụng?

Nguyên tắc kiểm soát thần kinh tiểu đường: Không quá khó, nhưng cần kiên trì

• Ổn định đường huyết nghiêm ngặt: Giữ đường huyết ổn định là bước quan trọng nhất để làm chậm tiến trình tổn thương dây thần kinh.
• Chế độ ăn giàu vitamin B1, B6, B12, ALA: Những chất này có vai trò nuôi dưỡng dây thần kinh. Ưu tiên cá béo, trứng, các loại hạt và rau lá xanh đậm.
• Hoạt động thể chất phù hợp: Đi bộ nhẹ nhàng, yoga, đạp xe giúp tăng tuần hoàn, hỗ trợ tái tạo dây thần kinh.
• Ngủ đủ – Giảm stress: Giấc ngủ kém chất lượng ảnh hưởng đến quá trình phục hồi dây thần kinh.
• Sử dụng thuốc bổ thần kinh hoặc điều trị chuyên biệt: Một số trường hợp nặng cần dùng thuốc giảm đau thần kinh hoặc liệu pháp điện xung, laser thấp.

Tất cả đều có thể hỗ trợ làm chậm tiến trình bệnh lý thần kinh – biến chứng tiểu đường, thậm chí cải thiện nếu phát hiện đủ sớm.

Những sai lầm cần tránh khi đã có dấu hiệu tổn thương thần kinh

• Nghĩ rằng chỉ là thiếu máu hoặc thoái hóa thông thường → trì hoãn chẩn đoán.

• Tự ý mua vitamin hoặc thuốc giảm đau → che lấp triệu chứng thật.

• Không chăm sóc bàn chân → tạo điều kiện cho biến chứng loét.

• Bỏ qua cảm giác bất thường do “quen rồi” → bỏ lỡ thời điểm can thiệp hiệu quả.

Cảm giác tê bì, kiến bò, hay đau râm ran có thể chỉ là triệu chứng thoáng qua, nhưng với người tiểu đường – đó có thể là bước khởi đầu của một hành trình tổn thương kéo dài. Bệnh lý thần kinh – biến chứng tiểu đường không gào thét, không “ra mặt”, nhưng hậu quả thì không thể coi thường.

Đừng chờ đến khi mất cảm giác, mất khả năng vận động, hay tệ hơn là mất cả chân mới bắt đầu hành động. Hãy kiểm soát ngay từ dấu hiệu nhỏ nhất – vì cơ thể luôn lên tiếng sớm, chỉ cần bạn biết lắng nghe.